You are currently viewing Stvaranje Zbirke minerala iz Srbije kroz vekove

Stvaranje Zbirke minerala iz Srbije kroz vekove

Zbirka minerala iz Srbije se sastoji od nekoliko stotina uzoraka koji se čuvaju u Zbirci minerala i stena Rudarsko-geološkog fakulteta, i predstavlja važan deo akademskog nasleđa naše zemlje.

Stvaranje Zbirke minerala iz Srbije, takozvane “srpske zbirke” može se pratiti kroz dug vremenski period, počev od kneževine, preko kraljevine do Republike Srbije.

Pored mnogih stranih geologa koji su u prvoj polovini 19. veka istraživali u granicama tadašnje Srbije, dolazak vrhovnog rudarskog inženjera iz Saksonije na poziv kneza Miloša Obrenovića, barona Herdera, prikazan je kao veoma značajan za početak prikupljanja geoloških uzoraka, a posebno ruda u to vreme. Uporedo sa razvojem geološke škole u Srbiji, zalaganjima prvog profesora na Liceju, Josifa Pančića (1814-1888), a zatim i prvog školovanog geologa Jovana Žujovića (1856-1936) formirana je i značajna zbirka minerala, kao referentna zbirka namenjena edukaciji. Ona je popisana prvi put 1889. godine od strane Jovana Žujovića, i tada su minerali umesto prema vrstama razvrstani prema okruzima, odnosno mestu pronalaska.

Tokom balkanskih i svetskih ratova na ovim prostorima bilo je i prekida u nastavi i radu srpskih geologa, a geološke zbirke su pretrpele velike gubitke. Prema originalnom arhivskom dokumentu koji se čuva u Zbirci minerala i stena saznajemo da Srpska zbirka nije bila oštećena tokom bombardovanja Beograda 6. aprila 1941. godine, te da je odmah potom i revidirana. S druge strane, iz vremena Velike škole do danas, održala se praksa obavezne terenske nastave kao jedan od načina obogaćivanja kolekcija minerala za ispitivanja ili edukaciju, što se može pratiti po sačuvanim ceduljama sa datumima obavljenih ekskurzija. Poslednja revizija Srpske zbirke urađena je 2004. godine.

Pored primeraka ruda koji potiču iz važnih praistorijskih rudarskih lokaliteta kao što su Avala, Rudnik, Rudna Glava, a koji su primarno sakupljani za proučavanje rudnog potencijala Srbije, u zbirci su se našli i primerci sa mnogih geološki važnih područja kao što su na primer Kopaonička oblast, Cer, Bukulja, Pasjača i Vidovača kod Prokuplja i druge, kao i raznovrsni retki i novi primerci minerala pronađeni u Srbiji (npr. kronštedit, takovit, jarandolit, bejkerit, jadarit). Ipak, jedan od najstarijih uzoraka iz ove zbirke – milošin, privlačio je pažnju vrsnih mineraloga i hemičara, njega je pronašao baron Herder na padinama Željina, a nazvan je u čast kneza Miloša Obrenovića. Smatran je novom mineralnom vrstom, ali ipak nije priznat kao takav. U fundusu Srpske zbirke sačuvani su i oni primerci minerala čija mesta uzorkovanja nisu više dostupna iz različitih razloga.